Por Otero Regal
O curioso é que as mesmas voces que claman contra a laicización das festas de Nadal calaron ante o gasto enerxético ou monetario que tanta iluminación representa, seica Viveiro seguindo a máxima dos nosos políticos “ONDE O HAI GASTASE E SI NON O TEMOS TAMÉN” e unha das poboacións de Galicia que mais gasta en iluminación nestes dias. Malia a utilización de materiais de baixo consumo, as luces navideñas poden representar un derroche de watios difícil de soportar polas arcas públicas. Pero arguméntase que a decoración navideña é un incentivo para o comercio e ante iso non hai nada que obxectar, por canto pode paliar as dificultades dun dos sectores máis castigados pola actual crise.
Pero se o motivo e o destino de tanto derroche enerxético é con fins puramente comerciais ¿a que criticar a carencia de simboloxía cristiá na decoración pública navideña? Unha vez máis habería que recordar a determinados sectores da sociedade que o noso estado é aconfesional e que vivimos nunha sociedade plural. É dicir, que os poderes públicos non teñen máis vinculación coa Igrexa Católica que a derivada da tradición e que, aínda que na sociedade española do século XXI haxa un elevado número de católicos, tamén hai musulmáns, budistas, agnósticos, ateos…Colectivos aos que a constitución recoñece a mesma consideración que á evidente maioría cristiá.
As celebración de NADAL, ademais, afunden as súas raíces na tradición pagá. A Biblia non achega datos concretos sobre a data exacta do nacemento de Xesús e, se se estableceu o 25 de decembro, foi como resultado das disquisicións dos primeiros Pais da Igrexa que atenderon a determinadas e ancestrais costumes. En concreto ao feito de que os pobos e vilas da antigüidade celebraban durante o solsticio do inverno unha serie de festas en honra ao deus do sol — ben chamásese Helios en Grecia, Apolo en Roma ou Mitra en Oriente — cando o día máis curto do ano facíalles crer que o sol envellecía e morría para dar lugar ao nacemento dun novo astro.
Iso non é óbice a estas alturas para recoñecer que en estas terras nas que vivimos, perdura a herdanza de pleno feito da cultura xudeu-cristiá, os referentes das festas de Nadal son de evidente signo cristián. Pero, insisto, os seus referentes remataron por ser culturais máis que relixiosas. Por que, atendendo á mensaxe cristiá que non aos fastos habituais na xerarquía católica, ¿Acaso adecúase ao espírito cristián tanto derroche en comida e regalos? ¿Son cristiás as ceas de empresa que seguen ou preceden a despedimentos masivos? ¿Ou as rutineiras comidas en familia onde cuñados, tíos, sogros, ou parentes diversos simplemente sopórtanse, cando non discuten abertamente? Francamente, na maioría das celebración habituais xunto ao espumillón, ás luces ou ás bólas de cristal o que máis brilla pero, pola súa ausencia, é o espírito cristián.
Precisamente no Nadal deste 2008 que remata, moitas familias non poderán subir ao carro do consumismo desenfreado de festas anteriores; outras, tal vez, deberían cambiar o escenario habitual a causa do paro ou da suba da hipoteca; e, na maioría, habería un substancioso recorte de presuposto.
Claro que non será en todas. Haberá outras mesas onde antes de empezar (¿cunha bendición?) o banquete de todos os anos ninguén pensará na crise, nin na hipoteca, nin na posibilidade de non ter traballo en xaneiro,..É posible que, ás sobremesas, mesmo se critique a perda de valores relixiosos das Pascuas decembrinas. Serán fogares onde os regalos abundarán, as delicatessen non faltarán e onde, tal vez, a sala estará precedida por un Belén tradicional e Papa Noel quede desbancado polos Reis Magos. Mesas de Nadal, en fin, que farán realidade os versos de Salvat Papasseit: (Mañá, na mesa, esquecerán os pobres/Xesús nacería xa./ Miraranos á hora das sobremesas/e despois de mirarnos, botarase a chorar)
Ao resto, aos que tal vez non teñan símbolos relixiosos, pero fagan súa a frase “Paz na terra aos homes de boa vontade”. A os que non teñan regalos custosos, nin manxares deliciosos e treman ante a proximidade da costa de xaneiro e aos que, aínda na opulencia, lles teñan presentes. A todos eles: ¡ Bo Nadal!
