As relixións opuxéronse desde sempre á intelixencia, porque a ambición de entender non pasaría de ser unha mostra de soberbia dos pobres humanos. Por soberbia caeu Lucifer, sendo o seu propio nome, derivado de luz, a marca do seu pecado. O demoníaco vén da luz, da ansia de saber.
Non é doado ser santo en Semana Santa, sobre todo porque co tempo o evento foi tomando unha forma de feirado longo, talvez o último antes do verán festeiro, e as familias pensan na praia, no pícnic, nos nenos e no que logo, o domingo, será a triste volta a casa con areíña nos zapatos e esa brisa un pouco xeada da primavera pegada aínda na pel. Con razón quéixanse os bispos de que nos asuntos da práctica relixiosa os fieis están máis laicos, menos formalistas. Foise pondo de moda unha mestura de psicoloxía con relixiosidade, e nos nosos modestas cabezas mezclanse para convivir Freud cos evanxelistas ou San Pablo coa nouvelle cuisine. Habitamos un mundo híbrido, unha teleserie de crenzas difusas, e nese zapping vaise bordando lentamente o sentido común contemporáneo.
Pero tampouco é doado ser ateo en Semana Santa, nin é doado selo en ocasión algunha. Negar a Deus é, como moito, ousado e orixinal “Tratado de Ateoloxía”, recentemente publicado en Francia con gran éxito, Michel Onfray destaca que a nosa cultura non ofrece un espazo positivo para o ateísmo. Trátase sempre dunha carencia. Un ateo é alguén a quen lle falta o divino, un ser privado de crenzas, un descrido, talvez un agnóstico, tal vez un personaxe que perdeu a fe, probablemente un demo, un tolo solto, un punk, unha forza intraducible e imprevisible, alguén primitivo que busca só o seu propio pracer.
Unha Semana Santa intensamente vivida desde a fe esixe un rastro de dor, penitencia, tristura, un vago sentido de culpa, e nada de pórse a ollar a tele nin saír de paseo nin substituír astutamente o asado por un bacallau desalgado ou un carpaccio de salmón con alcaparras. O sufrimento resplandece nestes días. Destaca Onfray no seu tratado que as relixións – todas elas, e especialmente as tres monoteístas – odian o pracer, detestan o corpo, marxinan ás mulleres, oponse á ciencia, sospeitan dos filósofos e prefiren queimar ou prohibir ou se non ignorar os libros que non sexan o Libro Sagrado. Os fieis non necesitan entender: bastalles con repetir o que se lles di. O amor a Deus levou aos relixiosos a cortarlle a lingua aos herexes, a incendiar as súas obras e despezalos membro a membro. Desde fai moitos séculos, e ata os nosos días, a inflamación relixiosa deixou un rastro de sangue e guerra alí onde foi. Spinoza, que se atreveu a postular no século XVII que a substancia de Deus coincidía coa substancia do mundo, foi expulsado da sinagoga e recibiu unha solemne e terrible maldición dos seus. Hoxe podemos talvez entender que para el a divindade era algo parecido a un disco duro do universo, un entrelazamento vital de todas as cousas.
As relixións opuxéronse desde sempre á intelixencia, porque a ambición de entender non pasaría de ser unha mostra de soberbia destas formigas pecadoras que somos os pobres humanos. Precisamente por soberbia caeu Lucifer, sendo o seu propio nome, derivado de luz, a marca do seu pecado. O demoníaco vén da luz, da ansia de saber.
A relixiosidade dos nosos días non é nin moi intelixente nin tampouco moi boba, senón máis ben augada. E aínda que se viva hoxe un cristianismo light, desprovisto da súa carga de veludos e incensos, a relixión segue connosco, e dalgunha maneira é preciso arranxarllas para cumprir con aqueles cregos que nos instan a detestar os praceres do corpo, aínda que o moderno sexan a gastronomía e a fodenda, ou gañar moito diñeiro para patealo antes que mallen á nosa porta as enfermidades atroces e a morte irremediable. Pasalo ben é portarse mal, o consumismo é pernicioso, a concupiscencia é pecado e a ambición lévanos ao inferno, pero nada disto aparece nin na publicidade nin nas canles de televisión, agás cando fan un alto e pon unha película como “O Manto Sagrado”, ou algunha prédica perante un anaco de tempo.
Estar convencido de que despois desta vida non hai outra ponnos nunha situación impresentable, nun estado mental que é máis prudente non exhibir demasiado en público.