OPERACIÓN FOZ
A finais de 1948 chega a Mondoñedo un xove veterinario, atraído pola soa das feiras das San Lucas, disposto a iniciar a vida profesional. Os altibaixos das estradas que preludian o val; as variadas tonalidades do verde da paisaxe; a choiva pertinaz e a humidade; a bruma coa que o mar próximo envolve a cidade, en contraste coa Castela cha, seca e luminosa da que procede, producen tal desacougo que faille pensar en voltar para a casa. O casual encontro cun vello coñecido e o consello deste a perseverar no lugar, fan que Anxel García Sanz, tal é o nome, desista do propósito; así o fai e non tarda en caer nas redes feiticeiras da vella cidade na que se integra de cheo, e de contado pasa a ser un popular e activo membro da veciñanza. O exercicio da profesión lévao a percorrer acotío o rural, pisando cada día as súas corredoiras. A pesares da dura orografía, Anxel atopa a cada intre novos engados no coñecemento da paisaxe e a paisanaxe; a retranca e a hospitalidade que con tanta galanura relata no seu libro “Andanzas y anécdotas de un veterinario”. O amor á natureza e á profesión fan que afonde na investigación sanitaria do gando, achegando avances notorios. Os traballos e pescudas permiten descubrir a solución cirúrxica para o prolapso de vaxina (o vulgar “botar as madres” nas vacas), incidente que ata entón non tiña solución definitiva. Estudada polo miúdo a operación o facultativo precisa levala á practica, labor non doada pois ata daquela os intentos feitos por métodos coñecidos deran resultados pouco alentadores. E foron dous gandeiros de Foz os que se prestaron a iso: Angelito de Nicasio, de San Martiño e Redondo, de Vilaxoane, que puxeron dúas das súas vacas, chamadas Pinta e Fabiola, en mans do sanitario que realizou a operación, confirmando o acerto da mesma. Anxel publicou un libro, con prólogo de Alvaro Cunqueiro, espallando entre os veterinarios de todo o país a novidade cirúrxica; divulgación á que foi parella o nome do noso pobo, pois na portada figura o seguinte enunciado: “Solución quirúrgica al prolapso de vagina en bóvidos. Operación Foz”. Era o ano de 1980.
Suso Fernández