O día 3 de febreiro celébrase no barrio de Vilaxoane a que é a primeira festa do calendario anual do concello focego: o San Blas. A ermida, sinxela, pero moi coidada e conservada, dado o interese dos veciños, atópase ao inicio da estrada que leva á igrexa de San Martiño. É dunha nave coberta de madeira ás dúas augas, con arco de trunfo e capela maior. Nela pódense ver as imaxes de San Blas, San Xosé, San Roque e a Virxe co Neno, estas dúas do século XVIII. Posúe retablo barroco dun só corpo con catro columnas salomónicas, na que se contempla un Cristo e unha imaxe de San Caetano do XVIII. As imaxes viñeron de Nápoles, segundo as crónicas, e atribuen a construcción ao “Oidor” Saavedra, Conde de Gimonde, Conselleiro nas Indias e, según contan, débese o nome de Vilaxoane a unha filla dos devanceiros daquél chamada Xoana. A do San Blás é romería entrañable á que acude xentío da vila e a bisbarra, pois en boa medida pervive a crenza de que o santo é abogoso das doenzas da gorxa, ao que os crentes se encomendan ao tempo que se realiza o vello rito de “poñer o Santo”.
O aspecto lúdico tradicional xira en torno aos bailes que hai moitos anos tiñan `por escenario a “aira de Morán”, que mais tarde pasaron ao salón da Corredoira, (hoxe Xoíña), onde tiña lugar o “baile da escoba” que se ben non era espectáculo artístico, nen estético, era divertido e xocoso: chegou a ser moi popular. O tempo frío, de choiva, desapacible, que é frecuente, deixou unha referencia histórica: no ano 1954 caeo na contorna a mais grande nevarada que lembramos; tanto que non se celebrou a festa pois a orquestra contratada (a“Ritmo,”de Mondoñedo?) non chegou ao lugar de destiño…Hoxe unha gran carpa protexe das inclemencias e nela ten lugar o “día dos callos”, que co “pan de San Blas” son as singularidades gastronómicas da ocasión. Esperemos que este ano a climatoloxía se porte mellor, e a alguén poda facerse aquela encomenda: “ Se vas ao San Blas / traeme un San Blasiño / que non sexa moi grande / nen moi pequeniño”.
