Inclusive hai quen pensa que, agochadas detrás do descrer europeo, atópanse as motivacións xenófobas e o rexurdimento dos partidos de extrema-dereita.
Penso que é unha interpretación parcial, porque tan euro escépticos son éstes coma os que pensamos que o experimento nado en Mastricht é un evidente fracaso, pero apelamos aos pilares fundacionais que recoñecen a soberanía dos pobos, en consonancia cos principios liberais relativos á circulación de persoas, capitais e mercadorías.
Lonxe de visións preapocalípticas algúns entendemos que se abre unha fiestra de oportunidade onde, apelando á observación e aos criterios científicos, poderíamos redefinir ese espazo común chamado UE.
Resalto en primeiro lugar unha cuestión que me parece de importancia cardinal de cara ao análise: a liberdade; en UK véñense sucedendo dous procesos que entendo que deberan ser obxecto de estudo nos dous últimos anos –a saber-:
– A convocatoria do referéndum con respecto á independencia de Escocia.
– A idéntica convocatoria con respecto á saída da UE.
Ambas circunstancias, criticadas ostensiblemente pola nosa clase política –hainos que chegaron a afirmar que a saída da UE era consecuencia de consultar á xente-, denotan un grado de liberdade totalmente inimaxinable no noso país.
Curiosa situación cando o art. 1 da Constitución consagra a liberdade como valor supremo e o propio corpo da Carta Magna contempla no seus arts. 92 e seguintes os mecanismos democráticos de participación directa.
No noso marco constitucional os referéndums non teñen carácter vinculante, e dicir, son unha sorte de termómetro que serve para medir a vontade popular pero non son de obrigatorio cumprimento para o estado.
¿Sabería o lector precisar en cantas ocasións se fixo uso deste mecanismo de participación democrático no estado español? Tres concretamente –no ano 78 de ratificación da Constitución, no 86 con respecto á permanencia na OTAN, e no 2005 con respecto á Constitución Europea-. O cómputo asemella un pouco exiguo para case corenta anos de democracia.
¿Pode que exista un importante déficit democrático no noso modelo? ¿Non debera ser motivo de vergoña que os nosos representantes censuren os mecanismos de democracia directa? ¿Acaso a maioría de idade non consiste en tomar decisións de xeito autónomo –aínda a risco de equivocarse-? Si existen cuestións complexas ¿non se deberá de abrir un debate público? ¿Qué tratamento político se lle deu en campaña ao TTIP? ¿Qué queda das vellas demandas transversais dos indignados de reformar a administración, a lei de partidos, a lei electoral ou o modelo de estado?
O corolario ou conclusión final ten que ver con que, para que exista democracia, é conditio sine qua non a concorrencia de liberdade e iso gardaría relación con calquera esfera da vida pública: modelo de estado, sistema fiscal, integración nun modelo supranacional, decidir si queremos unha institución monárquica representativa, modelo de sistema educativo, sistema de seguridade social, modelo sanitario… todos e cada un dos aspectos que refiren á nosa convivencia común. Non pode existir democracia sen capacidade soberana e libre consentimento e ésta implica asumir as responsabilidades da maioría de idade. Cada xeración debera ter a súa propia Constitución.
Tan só si á liberdade lle engadimos unha dose de consciencia e compromiso poderíamos optar á creación dun novo marco de convivencia, porén , e mentres ninguén me amose o contrario, a verdadeira loita comeza dende abaixo, no ámbito local, a través das asocicións, das cooperativas, de grupos de persoas que se auto organizan e que non son escravos de ningunha débeda institucional.