O SAN BLAS

O vindeiro venres, 3 de febrero, é San Blas,e ten lugar a primeira festa do ano do concello de Foz; celébrase no barrio de Vilaxoane, A ermida, sinxela, pero moi coidada e conservada, dado o interese dos vecinos, atópase, en fermoso lugar,no inicio da estrada que de Foz leva á basílica de San Martiño. É dunha nave coberta ás dúas augas, con arco de trunfo, e capela maior. Nela óllanse as imaxes de San Blas, San Xosé, San Roque e a Virxe co Neno, éstas dúas do século XVIII. Posúe retablo dun corpo, con catro columnas salomónicas, nas que se contempla un Cristo e unha imaxe de San Caetano. As mesmas, según as crónicas, viñeron de Nápoles, e atribuen a construcción ao Conde de Gimonde, Conselleiro nas Indias e, según contan, débese o nome de Vilaxoane a unha filla dos seus devanceiros, chamada Xoana.
A de San Blás é romaría entrañable, á que acude xentío da vila e a bisbarra, pois en boa medida pervive a crenza de que o santo é abogoso das doenzas da gorxa, ao que os crentes se encomendan, ao tempo que se realiza o vello rito de “poñer o Santo”.

O aspecto lúdico tradicional xira en torno ós bailes que hai moitos anos tiñan por marco a “aira de Morán”; logo serían no salón da Corredoira (hoxe Xoíña), onde se competía co “baile da escoba”, que se ben non era espectáculo artístico nen estético, era divertido e moi paticipado.

O tempo desapacible, que en tales datas acostuma, deixou unha referencia histórica: en 1954 o contorno viviu a mais grande nevarada que lembramos; tanto que impidiu que se celebrase a festa, pois a orquestra contratada (Ritmo, de Mondoñedo) non díu chegado ó lugar da mesma. Hoxe unha ampla carpa protexe das inclemencias e alí terá lugar, amais dos consabidos bailes, o “día dos callos” que, co “pan de San Blas”, son as singularidades gastronómicas da ocasión.

Esperemos que o día 3, a climatoloxía sexa favorable, e que alguén poida facer a encomenda: “Se vas ao San Blas tráeme un Blasiño, que non sexa moi grande nen moi pequeniño…”
A capela de San Blas, coas do Pilar na Espiñeira e a desaparecida de San Xoan, na finca que arrodea o Asilo, pertencían ó Condado de Guimonde, cuias propiedades que tiña por toda Galicia, foron liquidadas polo Maiordomo, a finais do S.XVIII, ó finar sen descendencia o último Conde e, polo tanto, desmantelado o Condado.