Todo apunta a que algo vai pasar co mapa político asturiano. A formación do Foro Asturias, da man de Francisco Álvarez Cascos, está a espertar unhas expectativas que non pasan desapercibidas (aínda que si son ignoradas para facelas pasar desapercibidas). Non pretendemos tomar partido nin nun sentido nin noutro. Son as asturianas e asturianos quen se deben pronunciar ao respecto. En todo caso, sirvan estas liñas para meditarmos se hai pouso suficiente na tradición política asturiana para intentar incluír esta nova aposta na súa vida política.
No mundo do asturianismo atopámonos, ao longo da historia, con posicionamentos rexionalistas, centrados na defensa de determinadas peculiaridades culturais, a partir das cales poderíanse defender dereitos políticos e administrativos. Tamén podemos referirnos a posturas netamente nacionalistas, que ven a Asturias como unha nación de seu. Este posicionamento nacionalista é relativamente recente, remóntase a mediados dos anos 70 (s.XX). “Conceyu Bable” é a asociación de referencia por antonomasia e terá, na cuestión da reivindicación lingüística, unha das súas principais demandas.
Á hora de procurar unhas orixes a este pensamento nacionalista asturiano temos que nos remontar á Ilustración. É ben certo que non podemos falar de postulados nacionalistas no século das Luces, pero si dun agromar de certo sentimento asturianista. Xovellanos ten o firme propósito de crear a “Academia de les Buenes Lletres Asturianes”. El e os seus colaboradores poñerán en marcha un primeiro movemento de recuperación do idioma co que pretenden salvar todos aqueles textos que se puideran conseguir. Fomentaban deste xeito a posta en marcha dunha nova literatura. Con ela, intentarase levar a cabo unha campaña de sensibilización social. A “Colección de poesías en dialecto asturiano” (1830) de Xosé Caveda y Nava é un claro exemplo de aposta polo estudio da cultura tradicional asturiana. Tamén se defenderán as institucións políticas rexionais e demandarase autonomía e proteccionismo económico. Con todo, os posicionamentos políticos basean grande parte da súa argumentación en características culturais distintivas, a saber: lingua, costumes, valores, mitos e lendas, psicoloxía popular, maneiras de producir, organización socio-económica… Na procura de todas estas características a través dos correspondentes estudos constatarán a contraposición do mundo asturiano, visto como pertencente ao mundo celta, á Europa Atlántica, co mundo e a cultura mediterráneos.
As posicións políticas asturianistas foron maioritariamente conservadoras (Junta Regionalista del Principado, Instituto de Estudios Asturianos) e reformistas (D. Xosé Caveda y Nava). Nos comezos do século XX podemos notar a presenza de asturianismo esquerdista na Mancomunidad de Ayuntamientos Mineros, que defendían a proposta federalista de Pi y Margall.
Ao entender de Xuán Bello (puidemos gozar da súa compañía, entre outras ocasións, nunha conferencia impartida no IES Gamallo Fierros na que abordou este tema) Asturias viu morrer o programa romántico nacente en Xuan María Acebal. Dito programa estaba moi vinculado a sectores conservadores da sociedade asturiana, ao carlismo, que en Asturias vaise ver totalmente desprazado por unha industrialización cada vez máis puxante. O capital foráneo investido na economía asturiana asentarase sobre unha ideoloxía liberal. E o proletariado que vai xurdindo á sombra desta dinámica económica abrazarase ás ideas socialistas, coas que dará resposta ao gran capital e a súa dinámica industrial. Uns e outros han prestar ben pouca atención á identidade nacional. Xa que logo, a procura do elemento diferenciador que permita crear uns sinais de identidade é abandonada. Estamos ante, por unha banda, unha burguesía liberal estraña e, por outra, un proletariado que reacciona fronte a dita burguesía cunhas ideas internacionalistas.
Farruco GRAÑA