Mondoñedo-Ferrol, 1 de maio de 2025. Celebramos hoxe o 1º de Maio, un día moi especial para o mundo obreiro, que nos permite reflexionar xuntos sobre a dignidade e a centralidade do traballo na vida humana e no designio de Deus. Sen dúbida, a riqueza da doutrina social da Igrexa ofrécenos unha luz para comprender e acoller as diferentes dimensións do traballo que, na situación actual, hoxe son simplificadas ou opacadas.
Desde os seus inicios, a ensinanza da Igrexa resaltou que o traballo non é só un medio para obter sustento, senón unha dimensión fundamental da persoa humana. A través do traballo, o ser humano participa na obra creadora de Deus, desenvolve as súas capacidades, relaciónase cos demais e contribúe ao ben común da sociedade. O traballo dános dignidade e dignifícanos. Ademais, é un factor que nos axuda a cultivar a esperanza tan necesaria para un proxecto de vida estable. Así o lembraba o papa Francisco: “Cando non sabes se mañá vas poder dar para comer aos teus fillos, ou se o que estás a estudar permitirache ter un traballo digno, é fácil caer no desánimo. Onde buscar a esperanza?” (Bula do Xubileu 2025). Nese sentido, a Igrexa sempre reivindicou un traballo digno, que pasa pola primacía do ser humano sobre o capital, salarios xustos e condicións laborais dignas.
Somos conscientes de que a realidade do mundo laboral preséntase cunha complexidade crecente. Unha nova cultura do lecer reivindica máis un traballo compatible coa liberdade, o tempo libre e o conveniente descanso. Igualmente, unha mentalidade crecente busca unha seguridade permanente e segura que só se atopa nos empregos da Administración. O desaxuste entre a demanda necesaria dalgúns postos de traballo e unha oferta que non os cobre, necesita unha urxente reflexión conxunta. A globalización, a dixitalización, a precariedade, a competitividade, o desemprego xuvenil e a persistente desigualdade salarial son desafíos que interpelan a nosa conciencia cristiá e nos esixen unha resposta activa e solidaria.
Vemos como en moitos lugares o traballo convértese en fonte de sufrimento, de explotación e de exclusión, negando a dignidade intrínseca de quen o realiza. Sen dúbida, todos coñecemos esta realidade que se fai presente no rostro de infinidade de migrantes que non poden traballar, aínda que queren, por problemáticas administrativas o que lles obriga a realizar traballos na economía mergullada. É unha vergoña e un feito indignante! Tamén son familiares para nós situacións de traballos en condicións de explotación ou precariedade, o que dificulta o seu acceso ou mergulla aos que o desempeñan a situacións de pobreza, vulnerabilidade ou exclusión. Hai que recoñecer que moitos destes empregos están ocupados pola poboación migrante. Neste sentido, as empregadas de fogar, aínda que viron moitas das súas reivindicacións escoitadas, constitúen un sector a coidar.
Xunto a iso, é de encomiar o esforzo de moitos empresarios ou pequenos autónomos por levar adiante a súa empresa e xerar riqueza e emprego con esforzo persoal. Grazas! A fraternidade que se establece no ámbito de moitas destas empresas é digna de imitación. Tamén é fermoso o emprego que se xera no ámbito da economía social, posibilitando o emprego de persoas e colectivos vulnerables que, sen o chanzo dalgúns e o apoio da sociedade, sería imposible a súa plena inclusión na sociedade. Entre todos hai que apoiar este tipo de iniciativas.
Neste contexto, é bo lembrar a voz do papa Francisco, ao que despediamos hai poucos días, e para que quen o traballo constituía un elemento fundamental no desenvolvemento humano, xunto ao teito e á terra: os tres famosos “T”. Súas son estas palabras: “O gran tema é o traballo. O verdadeiramente popular —porque promove o ben do pobo— é asegurar a todos a posibilidade de facer brotar as sementes que Deus puxo en cada un, as súas capacidades, a súa iniciativa, as súas forzas. Esa é a mellor axuda para un pobre, o mellor camiño cara a unha existencia digna” (FT 162).
Ao celebrar xunto con toda a nosa sociedade esta festa do traballo, como Igrexa diocesana estamos chamados a implicarnos nalgúns camiños. Ocórrenseme tres propostas:
Promover a dignidade de todo traballador: Defendendo salarios xustos, facilitando condicións de traballo seguras e respectuosas e oportunidades de desenvolvemento profesional, sensibilizándonos nesta temática, reclamando aos que teñen responsabilidade pública.
Acompañar a quen sofre o desemprego e a precariedade: Así o fai especialmente Cáritas, ofrecendo apoio e promoción para unha inserción laboral digna.
Dar a coñecer e iniciarse na doutrina social da Igrexa: Para que desde estes valores e ensinos que se promoven se xere unha sociedade máis xusta e equitativa.
O voso irmán e amigo,
Fernando García Cadiñanos
Bispo de Mondoñedo-Ferrol